Hoe worden beslissingen genomen bij zelfsturing? Wie beslist er als er geen (eind)baas is? Op deze pagina bekijken we de aspecten die bij het beslisproces horen. En bieden we een praktijkoefening zodat teams het beslisproces bij zelfsturing uit eerste hand kunnen ervaren.
OEFENING ZELFSTUREND BESLISSEN
In deze korte workshop gaan de teamleden ervaren hoe beslissen werkt in een zelfsturende organisatie.
STAP 0. VOORBEREIDING
– Teken een matrix op het bord met links de namen van alle teamleden en drie kolommen met daarboven ‘ZELF’, ‘CONSENSUS’ en ‘ADVIES’.
STAP 1. ROLVERDELING
– Leg de werkvorm kort uit. Vertel vooral dat zij in de oefening werken bij een groot bedrijf dat gekookte aardappels produceert en levert aan de consumentenmarkt.
– Verdeel de groep vervolgens in rollen. Iedereen krijgt een bordje met hierop zijn of haar belangrijkste expertise, denk aan financieel, HR, juridisch, technisch, operationeel, logistiek en zo voort. Laat het team de bordjes maken met als opdracht een zo breed mogelijk spectrum aan expertise.
STAP 2. CASUS
Bedenk een casus waarover een besluit moet worden genomen. Zorg voor een complex, ambigu probleem met meerdere kanten, oplossingen en belangen.
– Vraag eerst in de groep of zij een casus kunnen bedenken. Als dit niet lukt of teveel tijd kost, verzin dan zelf een casus die aansluit bij het werk van de groep.
– Ter inspiratie een voorbeeld: een medewerker heeft een stuk glas gevonden in een plastic krat. Hij is bang dat het glas in het product terecht is gekomen. Hij twijfelt of hij de hele productielijn moet stilzetten. De productiemedewerker noemen we de probleemeigenaar.
STAP 3. ZELF BESLISSEN
In deze eerste vorm van beslissen neemt iemand eigenhandig het besluit. Dit is meestal de manager, maar in het geval van het voorbeeld is het de productiemedewerker zijn die op eigen houtje het besluit neemt. De probleemeigenaar denkt even na en neemt en communiceert dan zijn of haar besluit.
Laat de deelnemers vervolgens op het bord in de matrix aangeven op een schaal van 1-10 hoe tevreden zij zijn met het genomen besluit en het beslisproces. Bijvoorbeeld 6 / 8.
STAP 4. CONSENSUS
We gaan terug naar de casus. Deze keer gaan we zorgen voor consensus. De probleem-eigenaar brengt het probleem in, en iedereen mag zijn of haar zegje doen. De groep beslist zelf hoe het uiteindelijk besluit wordt genomen.
Laat de deelnemers vervolgens op het bord in de matrix aangeven op een schaal van 1-10 hoe tevreden zij zijn met het genomen besluit en het beslisproces. Bijvoorbeeld 7 / 6.
STAP 5. BESPREKING
Bespreek de twee beslisvormen met de groep aan de hand van de waardering die zij hebben gegeven. vraag of zij alternatieven kennen, manieren waarop het beter kan.
STAP 6. ADVIESKEUZE
In deze derde ronde gaan we de keuze maken op basis van een adviesproces. En een tipje van de sluier: dit is hoe beslissingen maken in zelfsturende organisaties het beste werkt.
– De probleemeigenaar bekijkt welke expertises er nodig zijn om tot de juiste beslissing te komen. Hij/zij neemt het besluit zelf, maar consulteert de mensen met de juiste expertise. Als hij iedereen gesproken heeft, neemt hij het besluit en communiceert dit.
Laat de deelnemers vervolgens op het bord in de matrix aangeven op een schaal van 1-10 hoe tevreden zij zijn met het genomen besluit en het beslisproces. Bijvoorbeeld 7 / 8. Dit kan eventueel ook direct plenair.
STAP 7. NABESPREKING
Bespreek de oefening en doe een rondje om te kijken welke lessen de deelnemers hieruit gehaald hebben.